Kruisbestuiving NCG en Arbeidsinspectie in Groningen

De Nationaal Coördinator Groningen (NCG) is vanuit de overheid de opdrachtgever voor de versterkingswerkzaamheden in het aardbevingsgebied. Versterkingsmaatregelen kunnen nodig zijn om ervoor te zorgen dat gebouwen voldoen aan de veiligheidsnorm. De Nederlandse Arbeidsinspectie verder genoemd Arbeidsinspectie heeft samen met de NCG een heel traject doorlopen met als doel dat de opdrachtgever meer de verantwoordelijkheid neemt over het veilig, gezond en eerlijk werken op de bouwplaats. Vaak worden deze verantwoordelijkheden belegd bij de (hoofd)aannemer, maar de opdrachtgever heeft een wettelijke verplichting om hiervoor de voorwaarden te scheppen.

De Arbeidsinspectie is de laatste jaren bezig om ook de opdrachtgevers op hun verantwoordelijkheid te wijzen en zo het gehele bouwproces van ontwerp tot en met sloop veiliger te maken. De NCG is één van de opdrachtgevers die we met een interventie bewogen hebben om het thema veilig, gezond en eerlijk werk meer in eigen hand te nemen. Inspecteur Roland van Arragon en Projectleider Ron Maters vanuit de Nederlandse Arbeidsinspectie en Harold de Groot, Hoofd ontwerp en Sander Leuning, Veiligheidscoördinator VGM* vanuit de NCG blikken terug en kijken vooruit naar de ingezette cultuurverandering bij de NCG en haar opdrachtnemers. 

Nieuwe rol als opdrachtgever

Inspecteur Roland van Arragon is samen met zijn collega Peter Zuidema verantwoordelijk voor inspecties op bouwplaatsen die onder toezicht staan van de NCG. Roland: “De eerste keren troffen we zaken aan die gewoon niet op orde waren. Onveilige situaties op de bouwplaats, zoals onjuist opgebouwde steigers, defecte ladders en blootstelling aan kankerverwekkende stoffen, een ontbrekend Veiligheids- en Gezondheidsplan (V&G-plan), een samenwerking tussen de NCG en een woningcoöperatie waarbij de rol van de NCG niet was te duiden. Dat was voor ons een reden om de NCG nog eens op hun verantwoordelijkheid als opdrachtgever te wijzen.” 

Een rol die nieuw voor de NCG is volgens Sander Leuning. “Ik werk sinds 1 januari 2020 voor de NCG als Veiligheidscoördinator, precies het moment dat wij de rol als opdrachtgever hebben overgenomen van het Centrum Veilig Wonen. Voor ons was het toen schakelen om als beleidsorganisatie ineens bezig te zijn met het garanderen van de veiligheid op de bouwplaatsen buiten.”  

Schouders eronder

Juist voor een organisatie als de NCG, die opkomt voor de veiligheid van Groningers in het aardbevingsgebied, is het dan wennen om op de vingers getikt te worden door de Arbeidsinspectie. Harold geeft eerlijk toe dat het even schakelen was. “Als je denkt dat je de boel op orde hebt, kijk je wel even op als je een officiële brief op de mat krijgt van de Arbeidsinspectie. Een brief met consequenties, die zegt wat er eigenlijk allemaal beter moet. In Groningen is de mentaliteit dan schouders eronder en veerkrachtig zijn. Precies zoals de mensen uit het aardbevingsgebied. We hebben onze eigen workflow en organisatie aangepast, zodat we als opdrachtgever nog strakker op veiligheid kunnen controleren en toezien.”  

Twee overeenkomende kernwaarden

Veiligheid en vertrouwen zijn twee kernwaarden die de NCG en de Arbeidsinspectie delen. Veiligheid is iets wat je fysiek kan controleren, vertrouwen is iets wat moet groeien. Dat geldt voor het vertrouwen tussen de inspecteurs en de NCG, tussen de NCG en de aannemers op de bouwplaatsen, en tussen de mensen op de bouwplaats en de bewoners. 

Sander: “Wat fijn is, is dat je niet alleen te horen krijgt wat je beter kan doen. Maar dat er ook actief door inspecteurs Roland en Peter wordt meegedacht hoe we op een slimme manier onze rol als opdrachtgever nog beter op kunnen pakken. Dan merk je dat je eigenlijk al heel veel dingen goed doet, maar het soms nalaat om het op te schrijven. Door de gesprekken met de inspecteurs hebben 

we onze workflow aangepast, waardoor iedereen die bij ons werkt zich bewust is van de rol als opdrachtgever zijnde.” 

Actieve rol NCG

Harold geeft aan dat nu de NCG intern de verantwoordelijkheid als opdrachtgever op het gebied van het waarborgen van veiligheid op de bouwplaatsen goed helder heeft, ze proberen van die verantwoordelijkheid een gezamenlijke verantwoordelijkheid te maken. Sander: “Kikkers in de kruiwagen krijgen is gelukt. Nu moet je ze daar houden. Wij zijn nu actief bezig met presentaties geven om aannemers op het belang van een veilige werkplek te wijzen. En ze te faciliteren. Samen zitten we in de roeiboot, samen willen we voorkomen dat we zinken.” Daarbij merkt Sander, maar ook Roland dat er in het veld ook al een verandering gaande is. 

Kruisbestuiving

Sander: “Wij kunnen niet bij duizenden objecten langs gaan. Daarvoor heb ik te weinig oren en ogen. Maar we pikken er af en toe een paar uit. Om die vervolgens actief te blijven volgen. Soms moet je dan het werk stilleggen, wat dan in de papieren gaat lopen. Hierdoor merk je dat er kruisbestuiving ontstaat. Er wordt onderling gepraat. Bij ontbijtsessies. Ik hoor het gewoon. Verrek, ik moet me nu ineens aan de regels houden.’ Doordat wij er nu scherp opzitten, weten partijen dat ze met het thema aan de slag moeten.” 

Een gevolg van de kruisbestuiving is dat aannemers van te voren weten wat ze kunnen verwachten als ze in zee gaan met de NCG. Harold: “Ze weten dat we de regels volgen volgens de wet. En die aannemers werken voor meerdere partijen. Die werken ook voor woningcoöperaties. Ook daar moeten ze aan de eisen voldoen. Doordat wij er nu kort opzitten wordt het voldoen aan de veiligheidseisen op meerdere werkgebieden een vanzelfsprekendheid.” 

Inspecteur Roland merkt op: “Als ik nu een inspectie doe en vertel dat ik van de Arbeidsinspectie ben, krijg ik direct te horen. ‘Wat doen jullie toch bij die NCG? We moeten nu allerlei documenten opsturen, we krijgen meer controles op de bouwplaats, we moeten zelf inspectie op ons eigen werk gaan doen.’ Mooi toch, hieruit blijkt dat de NCG de verplichting van het vergewissen aan het invullen is en dat is precies de boodschap die ik heb overgegeven aan de NCG.” 

Een volgend aandachtspunt dat naast veilig en gezond werken door de NCG in gang is gezet, is aandacht voor eerlijk werk. Vaak zijn opdrachtgever en opdrachtnemer zich niet bewust van het feit dat ze ook hier een ketenverantwoordelijkheid hebben. Denk hierbij aan aanstellen buitenlandse arbeidskrachten, beloning, werk- en rusttijden, in of uitlenen arbeidskrachten. 

Het lijkt erop dat de kruisbestuiving, beïnvloeding door anderen dan leden van de eigen groep, met de zaadjes van de Arbeidsinspectie via de NCG tot mooie bloemen heeft geleid in het hoge noorden.

*Harold de Groot en Sander Leuning hebben inmiddels een andere functie binnen NCG. Het interview dateert uit voorjaar 2022