GCVB geeft extra aandacht aan de gezamenlijke TOP-5 veiligheidsrisico’s van de ondertekenaars van de GCVB. Vallen van hoogte is het tweede TOP-5 Risico.

• Aanrijdgevaar
• Vallen van hoogte
• Elektrische gevaren (elektrocutie)
• Hijsen en transport van bouwdelen en materialen
• Gevaarlijke stoffen (waaronder ook asbest, Chroom6 en fijnstof)

Uit data opgehaald bij ondertekenaars van de GCVB blijkt bij incidentmeldingen gerelateerd aan elektrische gevaren dat:

• Er ongeveer evenveel incidenten plaatsvinden bij het werken aan bestaande installaties (onderhoud) als bij nieuw-/verbouw (bouwprojecten).
• Er ongeveer evenveel incidenten plaatsvinden bij elektrotechnische werkzaamheden als grondroerende werkzaamheden.
• Bij grondroerende werkzaamheden graafschades (raken van kabels) het vaakst voorkomen.
• Bij de meeste incidenten het laagspanning betreft (95%), de overige hoogspanning (5%).

Het gaat vaak nét goed tot het een keer goed misgaat. De gevaren van elektriciteit mogen niet onderschat worden! We zijn ons niet altijd bewust van de mogelijke gevolgen, want blijvend letsel kan een vervelend gevolg zijn.

Vanaf oktober 2024 zullen de ondertekenaars van de GCVB extra aandacht geven aan Elektrische gevaren als één van de TOP-5 veiligheidsrisico's in de bouw. Hiermee willen we de gehele bouwsector inspireren om extra aandacht te geven aan het voorkomen van elektrische gevaren. De aandacht ligt hierbij vooral op het voorkomen van onderschatting van het gevaar van elektriciteit.

Om dit te ondersteunen zijn meerdere middelen ontwikkeld en beschikbaar. Deze staan onderaan de webpagina, zijn downloadbaar en direct te gebruiken. Gebruik ze en help elektrische gevaren bij het werk te verkleinen.

Elektrische gevaren behoren volgens de ondertekenaars van de GCVB tot de top 5 gevaren in de branche. Elektrocutie en/of vlamboog incidenten met dodelijke afloop komen gelukkig niet veel voor. Dit geldt echter niet voor kleine incidenten of ongevallen waarbij een elektrische schok en/of een vlamboog het gevolg is. Hoewel zo’n ongeval met een sisser kan aflopen, is het verschil met een ernstig arbeidsongeval erg klein. Zodra je met of nabij elektriciteit werkt in bestaande en/of nieuwbouw situaties is elektrocutiegevaar altijd aanwezig.

Daarom is het belangrijk dat we samen ervoor zorgen dat het risico op elektrocutie en/of vlamboog incidenten zo klein mogelijk is. Hoe kan jij daar je steentje aan bijdragen?

Normen

Bij het uitvoeren van elektrotechnische werkzaamheden is het van belang te werken volgens een heldere structuur. Taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden dienen helder te zijn voor eenieder die bij een project of klus betrokken is. De opdrachtgever en opdrachtnemer bepalen samen volgens welke norm er gewerkt wordt. Dit zijn voor netwerkbedrijven vaak de BEI-BLS en/of BEI-BHS en voor overige bedrijven is dit in de regel de NEN3140 en NEN3840. Eventuele afwijkingen of aanvullingen op de norm worden vastgelegd in een specifiek werkplan.

Rollen

De normen kennen verschillende rollen. Dit zijn o.a. de installatieverantwoordelijke (IV), werkverantwoordelijke (WV), Vakbekwaam Persoon (VP), Voldoende Onderricht Persoon (VOP) en de 'Leek’. Per project of klus zijn de medewerkers die deze rollen vervullen in meer of mindere mate betrokken bij het uitvoeren van elektrotechnische werkzaamheden.

Aanwijzingen

Om een van deze rollen te vervullen (met uitzondering van de ‘Leek’) dienen de medewerkers te beschikken over een geldige aanwijzing. De aanwijzing geeft inzicht in de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de medewerker met betrekking tot elektrotechnische installaties. Aanwijzingen worden verstrekt door of namens de werkgever/ directie. De werkgever/ directie kan het opstellen van aanwijsformulieren en het beoordelen van medewerkers delegeren aan een installatieverantwoordelijke of werkverantwoordelijke. Wees alert op ingehuurde medewerkers en verzorg ook voor hen een aanwijzing, waarbij een toets is uitgevoerd op kwalificaties en competenties.

Tot slot

Het borgen van veilig werken is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, waarbij er voor elektrotechnische werkzaamheden dus een aantal zaken ingeregeld moet worden! Werk conform de norm en stem dit bij afwijkende situaties af met je leidinggevende of raadpleeg de werkverantwoordelijke of installatieverantwoordelijke. Meld onveilige situaties en/of handelingen, bijna ongevallen en ongevallen altijd bij je leidinggevende.

Gebruik de ondersteunende communicatiemiddelen, kennisbronnen en tools opnderaan deze pagina.

Elektrocutie en/of vlamboog incidenten met dodelijke afloop komen gelukkig niet veel voor. Dit geldt echter niet voor kleine incidenten of ongevallen waarbij een elektrische schok en/of een vlamboog het gevolg is. Hoewel zo’n ongeval met een sisser kan aflopen, is het verschil met een ernstig arbeidsongeval erg klein. Zodra je met of nabij elektriciteit werkt is elektrocutiegevaar altijd aanwezig. Het gevaar treedt daarbij op door de aanwezigheid van bedrading, ondergrondse kabels, kabels in wanden en/of plafonds, maar ook door kabels van elektrisch handgereedschap.

Daarom is het belangrijk dat we samen ervoor zorgen dat het risico op elektrocutie en/of vlamboog incidenten zo klein mogelijk is. Hoe kan jij daar je steentje aan bijdragen?

Vorm een beeld van de ondergrondse kabels bij graafwerkzaamheden

Vraag aan het begin van je project altijd een Klic-melding aan bij werkzaamheden in de openbare ruimte. Dit loket heeft inzicht in aanwezige kabels en leidingen. Hierdoor ben je op de hoogte van wat jouw team tegen kan komen in de werkomgeving. Voor niet-openbare ruimtes zal er afstemming met de IV-er plaats moeten vinden over aanwezige tekeningen om inzage te krijgen in aanwezige kabels en leidingen.

Afhankelijk van de afstemming met de opdrachtgever en de aanwezige gevaren kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, zoals het graven van proefsleuven of het uitvoeren van metingen. De veel gehanteerde richtlijn die hiervoor gebruikt is betreft de CROW500 (Schade voorkomen aan kabels en leidingen, Richtlijn zorgvuldig grondroeren van initiatief- tot gebruiksfase).

Vorm een beeld van aanwezige kabels in gebouwen

Net als bij ondergrondse infrastructuur kunnen kabels aanwezig zijn in de bovengrondse infrastructuur of gebouwen. Treed altijd in overleg met opdrachtgevers en beheerders van de leidingen om maatregelen te treffen.

Controleer de situatie ter plaatse

In principe is het overzicht van Klic of tekeningen van beheerders volledig. Toch kan de werkelijkheid soms niet overeenkomen met de tekeningen. Controleer daarom altijd van tevoren of er zich afwijkingen voordoen en overleg bij afwijkingen met een leidinggevende.

Wijk niet af van het (werk)plan

Wijk niet van het plan af als je tegen een probleem of afwijkende situatie aanloopt. Dit kunnen bijvoorbeeld installaties zijn die niet naar behoren functioneren, aardlekschakelaars die eruit schieten of elektrisch gereedschap dat niet werkt of beschadigd is. Raadpleeg in dergelijke gevallen altijd een werkverantwoordelijke of installatieverantwoordelijke om de oorzaak van de problemen op te lossen.

Maak bij terugkerende veiligheidsincidenten ook altijd een veiligheidsmelding aan.

Gebruik de ondersteunende communicatiemiddelen, kennisbronnen en tools onderaan deze pagina.

Van toepassing kunnen zijn:

• NEN 3140 (NEN 3140 Laagspanningsinstallaties)
• NEN 3840 (NEN 3840 Werken aan hoogspanningsinstallaties)
• BEI-BLS    (BEI-BLS | BEIVIAG)
• BEI-BHS   (BEI-BHS | BEIVIAG)
• NEN 9140 (NEN 9140 Veilig werken aan e-voertuigen)
• NEN 1010:2020+C1:2024 nl (Aanleggen van veilige laagspanningsinstallaties)

• Elektriciteit - Arboportaal
• Werken met elektriciteit - NWO-I
• Contact met elektriciteit - Volandis
• Richtlijn inzet elektrisch materieel - Bouwend Nederland
  
• Governance Code Veilige Energienetten
• Leren van incidenten - hoogspanningskabel - Dura Vermeer
• Leren van incidenten - gevaar elektrocutie bij handmatig voorsteken en vrijgraven elektriciteitskabel in harde grond
• Leren van incidenten - Onder spanning staande elektrakabel doorgeknipt
• Werken aan Elektrische Installaties - Arbo Techniek
• Overige kennisbronnen

Ook in de Generieke Poortinstructie wordt aandacht besteed aan de TOP-5 risico's in de bouw.